Hoe beleidsobesitas een bodemloze put creëert
Bron: Consudel, oktober 2023 :
Bij Prinsjesdag staat de verdeling van de centen voor de komende tijd centraal, althans tot het nieuwe kabinet is geïnstalleerd. Met de voortgaande versnippering van het politieke landschap zal een formateur vermoedelijk een meesterpuzzelaar moeten zijn om er iets levensvatbaars van te maken. Maar waar centen de oplossing lijken voor menig (semi-)overheidsprobleem, is de praktijk een stuk weerbarstiger.
Onderzoeken die de overheid zelf laat uitvoeren naar haar eigen presteren, verdwijnen nogal eens met lichtsnelheid in een onderste la van een bureau, als blijkt dat de uitkomsten niet de gewenste of gehoopte conclusies bieden. En toch zijn juist die voor sommigen onwelgevallige rapporten een inspiratiebron waar het gaat om met minder meer doen.
Econoom Jos Blank onderzoekt de efficiëntie van de publieke sector en deed daar op treffende wijze een boekje over open in het FD. Volgens hem zijn er, en ik steun zijn analyse van harte, drie chronische problemen. Van ‘beleidsobesitas’ - het fenomeen dat overheden graag geld uitgeven en beschikbare budgetten altijd opmaken - tot het ‘kwaliteitssyndroom’: de onterechte veronderstelling dat productiviteit en kwaliteit tegengesteld bewegen. En tot slot de ‘schaalkwaal’: het wijdverbreide, rotsvaste geloof dat schaalvergroting altijd heilzaam is.
Een nieuw kabinet zou instellingen die wanprestaties leveren moeten straffen, in plaats van ze meer geld te geven. De huidige accelererende versnippering van het politieke landschap vergroot volgens Blank de neiging om verschillen van inzicht toe te dekken door vooral méér uit te geven in plaats van impopulaire keuzes te maken. Iets wat Rutte IV al deed en mijns inziens met een nieuw kabinet opnieuw een levensgroot risico is. Kortom, wijze lessen nu. Zeker nu met een hoge marktrente waarbij lenen voor de rijksoverheid überhaupt een heel ander verhaal is dan toen Rutte IV net aantrad.
We leven in interessante tijden waarin de dominante politieke partijen van de afgelopen decennia in het verdomhoekje zitten en partijen die claimen dichter bij de burger te staan het voortouw nemen. We staan als maatschappij voor enorme uitdagingen en een aanzienlijk deel van de samenleving voelt zich van de landelijke politiek vervreemd. Dat geldt in mijn ogen ook voor bedrijfsleven en landelijke politiek. Politici en ambtenaren lijken steeds minder te beseffen hoe het geld in Nederland wordt verdiend. Daarom organiseren wij als brancheorganisatie zoveel mogelijk (werk)bezoeken met Kamerleden en ambtenaren, zodat zij met eigen ogen zien met hoeveel inspanning en enthousiasme onze lekkere producten tot stand komen. Wij merken dat dit tot meer begrip en inzicht leidt.
De zoetwarenindustrie zet ondanks netcongestie en technologische uitdagingen in op een groenere industrie. Met kortzichtig beleid jaag je deze bedrijven uit Nederland weg. Naar plekken waar een stuk minder duurzaam geproduceerd wordt. Mijn oproep aan de Kamerleden die zich verkiesbaar hebben gesteld: luister goed naar je achterban en waardeer de tradities waar ons land zo rijk mee gevuld is! En zoals ik eerder al aangaf, geld is lang niet altijd de directe oplossing maar visie en de durf om keuzes te maken des te meer. Dan is die bodemloze put ook niet meer nodig!